Papier van Lisdodde
De grote lisdodde is een tot ruim 2 meter hoge plant met lange grote bladeren en een karakteristieke bruine ‘sigaar’ aan het uiteinde van zijn stengels. Deze zogenaamde sigarenplant groeit bij voedselrijke oevers en is daardoor een zeer algemene plant in het waterrijke gebied van Fryslân.
Onder gunstige omstandigheden verspreid de plant zich snel door middel van zijn wortelstokken en speelt een belangrijke rol bij het verlanden van ondiep water. Veel planten en verschillende vogelsoorten hebben baat bij de lisdodde als leefomgeving.
De lisdodde zuivert net als riet water en slaat tevens vervuiling op. Van de stengels en bladeren kun je manden, hoeden, schoenen, matten en zittingen van stoelen vlechten. Je kunt er zelfs papier van maken. De antibacteriële gel in de stengel werkt als bindmiddel.
Van Hennep tot touw
Afgelopen maanden heb ik mij verdiept in de rijke Frisii-geschiedenis van sterke natuurlijke vezels van Hennep voor touw en zeilen. Waar groei het, wat zijn de bijzondere eigenschappen van deze plant, wat is de beste tijd om het te oogsten? Bijzonder is dat de hennep op de juiste plaats en tijd gevonden werd, slechts één dag voor de oogst. Daarna volgde het proces van dauwroten, een dans met de natuur en elementen om de vezels los te laten weken van de houtachtige kern.
Stap 1: oogsten
Stap 2: dauwroten
Na het oogsten worden de toppen verwijderd om het proces van roten zonder schimmelvorming te kunnen voortzetten. De beste kwaliteit vezel krijg je door dauwroting, een eenvoudige manier waarbij de stelen onder invloed van regen en zon worden geweekt om het zacht te maken. Bacteriën uit de grond zorgen er vervolgens voor dat de vezels van het hout worden gescheiden.
Stap 3: touw maken
Om touw van hennepvezels te kunnen maken, moet eerst het hout uit de stengels worden verwijderd. Dit zuiveren wordt in traditionele ambachten gedaan met een braak, een werktuig om de gerote stengels te kneuzen. Daarna worden de gekneusde stengels over een heek gehaald, wat ervoor zorgt dat het hout wordt verwijderd. Tot slot worden de vezels met een hamer tot pluis geslagen en gekamd om het geschikt te maken voor het spinnen.